baner

Recenzja

Kanon kanonu

Przemysław Pawełek recenzuje Umowa z Bogiem - Trylogia
8/10
Kanon kanonu
8/10
Przez lata Will Eisner był obecny na polskim rynku wydawniczym jedynie jako patron najważniejszej nagrody amerykańskiej branży komiksowej. Zmieniło się to dopiero pod koniec minionej dekady, gdy "Umowa z Bogiem - trylogia" zapoczątkowała serię wydań dzieł jego autorstwa. Pierwsza pozycja cyklu wkrótce się wyprzedała, by osiągać na rynku wtórnym ceny będące wielokrotnością kwoty podanej na okładce i mimo to chętnych do zakupu nie brakowało. W końcu doczekaliśmy się wznowienia i już bez wydawania kilkuset złotych każdy może się przekonać, za pomocą jakich środków Eisner wpłynął na amerykański komiks.

W skład trylogii wchodzą trzy dzieła, spięte klamrą Dropsie Avenue - ulicy, na której się rozgrywają. Pierwsze z nich, tytułowa "Umowa z Bogiem", to zbiór czterech nowelek, opublikowanych w roku 1978, w czasach, gdy wydawniczą normą były rozrywkowe kolorowe zeszyty skierowane do nastolatków. Eisner, forsując znany już wtedy termin 'graphic novel', odszedł dość daleko od utartych wzorców. Zaproponował pół-biograficzne, obyczajowe historyjki, rozgrywające się w tych samych czasach w Nowym Jorku, gdzieś pomiędzy pierwszą a drugą wojną światową. Tytułowe opowiadanie to roszczeniowa próba rozliczenia z Bogiem w obliczu śmierci dziecka. Kolejne opowieści poświęcone są przegranemu życiu ulicznemu grajkowi i położonemu we wcale nie lepszej sytuacji dozorcy kamienicy. Ostatnia z historyjek to "Cookalein" - powrót Eisnera do czasów młodości i tanich wakacji spędzanych na prowincji. Historie, zestawione ze sobą, mają dość nostalgiczną, ale i smutną wymowę. Nadzieje zwykle pozostają niespełnione, normą jest ubóstwo i pech, a sukcesy, nawet jeśli się pojawiają, to zwykle pozostają w cieniu większych dramatów. Autor nawiązuje tu do czasów swojej młodości na Brooklynie, przypadającej na czasy Wielkiego Kryzysu. To tłumaczy problemy finansowe dotykające większość mieszkańców opisywanej dzielnicy, tym też można próbować tłumaczyć problemy osobiste bohaterów. O ile w trakcie wypoczynku na wsi przystojnemu młodzieńcowi mogło się poszczęścić w sferze seksu bez zobowiązań, o tyle relacje pomiędzy postaciami są raczej upośledzone, pełne frustracji, często powierzchowne i interesowne.

Drugą część trylogii stanowi "Siła życiowa", nieco głębiej wchodząca w relacje społeczne, a także zadająca fundamentalne pytania o sens życia. Komiks ten opublikowano dekadę później niż "Umowę z Bogiem" i chociaż zawarte w nim wątki (bieda, nieszczęście, niezrozumienie) nie różnią się zanadto od pierwszej części nieformalnego cyklu, to da się tu zaobserwować formalną ewolucję koncepcji 'powieści graficznej' w ujęciu Eisnera. Całość jest bardziej zwarta i spójna, to już nie antologia lekko powiązanych nowelek, a jedno dzieło, w którym motywem przewodnim są rozważania o tym, co każe człowiekowi pozostać przy życiu i przeć do przodu, nie zważając na trudności.

Ostatnią częścią tomu jest "Dropsie Avenue" - komiks wydawałoby się na pierwszy rzut oka zbędny, ponieważ już poprzednie dwie części trylogii są poświęcone tytułowej ulicy, będącej według słów Eisnera karykaturą, ale i jednocześnie syntezą Brooklynu. Tym razem autor prezentuje rozgrywającą się na przestrzeni dekad i kilku pokoleń kronikę tej części Nowego Jorku. Ulica nie jest tu tylko miejscem akcji. To żywy bohater, który rodzi się, dojrzewa, zmienia i starzeje. Eisner snuje tu historię o przemijaniu, ale też o śmierci, po której następują ponowne narodziny. To historia o zmienności losu, ale także opowieść o nietolerancji i stopniowym pokonywaniu kolejnych uprzedzeń. W kolejnych dekadach na Dropsie pojawiają się kolejne fale emigrantów, narodów i ras - Żydzi, Włosi, Afroamerykanie, w końcu Latynosi, wszyscy pierwotnie witani z podejrzliwością i niechęcią, by w końcu wtopić się w lokalny koloryt. Autor, sam pochodzący z emigranckiej rodziny, ponownie odwołuje się tu do uczuć i doświadczeń z czasów swojej młodości.

Całość z dzisiejszej perspektywy - nawet pomimo wieku - robi przyzwoite wrażenie. Pierwsza część trylogii, choć zrobiła dużo dla popularyzowania terminu 'powieści graficznych', jest jednak najmniej spójna fabularnie z całego tomu, to po prostu wybór nowelek powiązanych miejscem akcji. Trylogia pozwala jednak spojrzeć szerzej na twórczość Eisnera - to zbiór dzieł publikowanych na przestrzeni 17 lat i widać czas, który pomiędzy nimi upłynął. To zarówno bardziej przemyślane wiązanie wątków i mieszanie bohaterów w kolejnych tomach, jak i coraz śmielsze zabawy z kadrowaniem i komponowaniem plansz. Od początku do końca równie dobra jest natomiast strona graficzna, zarówno plastyczna, niemal animacyjna kreska, jak i przejrzysta wizualna narracja. To rysunki wyraźnie zakorzenione swoją stylistyką w innej epoce, ale broniące się jako wciąż żywe i przekonujące, bynajmniej nie muzealne.

Trylogia "Umowy z Bogiem" to dzieło, które powinien mieć u siebie na półce każdy fan komiksu fascynujący się historią gatunku. Być może opowieści o starym Nowym Jorku, opowiedziane z perspektywy imigranckiej rodziny żydowskiej nie przemówią do każdego - fan Marvela czy DC może się nimi znudzić, także dla miłośników mocniejszych rzeczy spod znaku Vertigo treść będzie tu zbyt łagodna. Zwolennicy opowieści obyczajowych czy też zakorzenionych w historii mogą jednak po ten album sięgać niemal w ciemno. Najwięcej satysfakcji z lektury będą mimo wszystko miały osoby zainteresowane rozwojem komiksu jako medium, które w tym albumie odnajdą jeden z jego momentów zwrotnych. Dla nich jest to dzieło absolutnie nie tylko do zaliczenia, ale i do wnikliwej analizy.

Opublikowano:

Umowa z Bogiem - Trylogia

Umowa z Bogiem - Trylogia

Scenariusz: Will Eisner
Rysunki: Will Eisner
Wydanie: I zmienione
Data wydania: Sierpień 2014
Seria: Kanon komiksu, Mistrzowie Komiksu
Tłumaczenie: Jacek Drewnowski
Druk: czarno-biały
Oprawa: twarda
Format: 170x260 mm
Stron: 512
Cena: 99,99 zł
Wydawnictwo: Egmont
ISBN: 978-83-237-2858-0
WASZA OCENA
Brak głosów...
TWOJA OCENA
Zagłosuj!

Komentarze

-Jeszcze nie ma komentarzy-