Komiks

Muzeum Pamięci Sybiru chcąc wyjść naprzeciw oczekiwaniom włącza się w zespół innych placówek kultury propagujących wiedzę w sposób przystępny dla młodszego odbiorcy. Ciekawą formą przekazu wiedzy historycznej jest właśnie komiks, niosący w sobie duży potencjał dydaktyczny i estetyczny. Nie zawsze właściwie doceniany, jako rodzaj sztuki popularnej z pogranicza literatury i filmu rysunkowego.

W ciągu ostatnich dwudziestu lat opublikowano bardzo dużo różnego rodzaju komiksów o tematyce historycznej. W krótkiej historii komiksu Waldemar Tkaczyk stwierdza, że Polska stała się wręcz liderem w dziedzinie komiksu historycznego. Komiksy historyczne obejmują bardzo szeroki zakres chronologiczny od tematów biblijnych zaczynając a na tematach ze schyłku XX w. kończąc. Potężną niszę do zapełnienia stanowi tematyka trudna. II wojna światowa, czy okres tuż powojenny ale nie w ujęciu bohaterów walk, tylko tzw. zwykłych ludzi. Podobnie wygląda wiek XIX. Jeśli zaś chodzi o tematykę syberyjską, czy sybiracką – komiks praktycznie nie istnieje.

Głównym założeniem komiksu historycznego jest ukazanie w postaci graficznej opowieści losów wielu osób deportowanych w głąb związku Sowieckiego w latach 1940-1941 za pomocą przedstawienia losów jednej. Komiks jako gatunek stanowiący połączenie aspektów literatury i sztuki jest dopełnieniem innych realizowanych przez Muzeum przedsięwzięć wydawniczych.

Tematyka komiksu jak najbardziej wpisuje się w działalność Muzeum Pamięci Sybiru, ponadto stanowi wypełnienie luki na potężnym rynku komiksu historycznego. O ile na przestrzeni ostatnich 10 lat ukazało się mnóstwo komiksów historycznych przeznaczonych dla dość szerokiego spektrum odbiorcy, prezentujących rozmaity poziom fabuły i rysunków, o tyle do tej pory nie ukazał się ani jeden komiks ukazujący losy deportowanych.

Komiks przygotowywany przez Muzeum Pamięci Sybiru jest oparty na wspomnieniach jednej z sybiraczek – Pani Danuty Pietrzak, która jako piętnastoletnia dziewczyna wraz z matką i bratem została deportowana do Kazachstanu w kwietniu 1940 r. Z komiksu dowiadujemy się o okolicznościach deportacji, trudach podróży i życia codziennego w Kazachstanie. Jest też coś więcej w postaci uczucia, które zaczęło rodzić się między główną bohaterką a chłopakiem poznanym na… wagarach jeszcze w 1939 r. Rodzina Czarka również została wywieziona do Kazachstanu. Oparcie się na autentycznych wspomnieniach pozwala na łatwiejszą identyfikację odbiorcy z bohaterem komiksu – w tym przypadku 15 letnią dziewczyną deportowaną z bratem i matką do Kazachstanu.
Wspomnienia pani Danuty posłużyły scenarzyście i rysownikowi, Pawłowi Piechnikowi za kanwę opowieści o jej życiu. Artysta jest przedstawicielem nowego pokolenia. Jako absolwent Wydziału Architektury Politechniki Poznańskiej studiował również na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu. Zawodowo komiksem zajmuje się od 2005 r., ponadto tworzy ilustracje, murale. Zapraszany był do współpracy przy tworzeniu filmów animowanych i gier komputerowych. Oprócz tego pracuje z młodzieżą, prowadzi prelekcje i warsztaty komiksowe dla młodzieży w szkołach i domach kultury.

Za „Balladę o Bloku Wschodnim” otrzymał II miejsce na Międzynarodowym Konkursie Komiksowym. „Draw Your Freedom. Draw Your Solidarity. 2009”. scen. Tomasz Kontny, rys. Paweł Piechnik. W 2012 r. zdobył m.in. Grand Prix za pracę „Link” w 23 międzynarodowym konkursie na krótką formę komiksową na Międzynarodowym Festiwalu Komiksu i Gier w Łodzi. „Twarz ze wschodniego” I miejsce w konkursie na komiks Praga Gada 2013 r. – scen. i rys. Paweł Piechnik do opowiadania K. Makulskiego.

Chyba najtrudniejszym, do tej pory, komiksem zrealizowanym przez Piechnika, zważywszy tematykę jest komiks „Chleb Wolnościowy” (2019 r.) wykonany na potrzeby Państwowego Muzeum na Majdanku - Niemiecki Nazistowski Obóz Koncentracyjny i Zagłady w Lublinie.

Na pełną opowieść złożą się 2 tomy po 48 stron, z których dowiemy się o życiu w przedwojennym Białymstoku, trudach życia na kazachskim stepie i…

Śmiało można powiedzieć, że każda z osób deportowanych zasługuje na opowiedzenie swej historii w przystępny sposób. Muzeum decydując się na wydanie komiksu stara się z jednej strony przybliżyć historię konkretnej osoby. Z drugiej strony jest to jedna z setek sybirackich opowieści, więc zawierać będzie wspólne dla sybirackich wspomnień motywy takie jak: trudy podróży, głód, czy choroby.
Aby uzupełnić wiedzę czytelnika o trudniejsze terminy, jak w wielu innych komiksach, tak i w tym, znajduje się wkładka historyczna i słowniczek.
Premiera pierwszego tomu jest przewidziana na 13 kwietnia bieżącego roku, natomiast 2 tom opowieści ma być gotowy na otwarcie muzeum we wrześniu 2021 r.
Tekst P.Kalisz