Recenzja

Córka Mendla

Karol Sus recenzuje Córka Mendla. Wspomnienia

II wojna światowa była najkrwawszym i najbrutalniejszym konfliktem zbrojnym, jaki kiedykolwiek zgotowała sobie ludzkość w ciągu jej dotychczasowych dziejów. Czystki etniczne i klasowe oraz zbrodnie ludobójstwa dotknęły większości narodów i grup ludności, wśród nich Żydów, Polaków, Rumunów, posiadaczy ziemskich (zwanych przez władzę sowiecką „kułakami”), inteligencję, homoseksualistów i wielu, wielu innych. Ze względu jednak na jej skalę i ohydę najczęściej w kontekście zbrodni wojennych mówi się właśnie o społeczności żydowskiej. Publikacja wydana pod skrzydłami Wydawnictwa Komiksowego „Córka Mendla” Martina Lemelmana również porusza problem prześladowań Żydów podczas wojny.

Temat wielokrotnie poruszany w literaturze (zarówno naukowej jak i beletrystyce) czy filmach doczekał się także licznych opracowań w sztuce komiksowej. Sztandarowym dziełem tego gatunku jest „Maus” Arta Spiegelmana. Tegoroczna publikacja Rutu Modan „Zaduszki”, wydana przez Kulturę Gniewu porusza ten temat z perspektywy upływu wielu lat, jakie minęły od czasu zakończenia II wojny światowej. Centralowy komiks „We Włoszech wszyscy są mężczyznami” Luki de Santis i Sary Colaone pokazuje natomiast, że zagłada ludności nie dotyczyła jedynie Żydów i nie koniecznie sprawczą ręką musiała być ręka niemieckich nazistów. Jak na tle tych (i wielu innych) publikacji prezentuje się „Córka Mendla”?

Przede wszystkim praca Martina Lemelmana nie jest typowym komiksem, co widać już po pobieżnym przekartkowaniu albumu. Czytelnik na próżno szukać tu będzie dymków (czy dialogów w ogóle) i podziału plansz na kadry. Publikację można traktować wielopłaszczyznowo. Jako bardzo bogato ilustrowaną książkę, kronikę rodzinną, biografię czy ostatecznie komiks właśnie. Jakkolwiek byśmy jednak nie dobierali albumu, zawsze będziemy mieć trochę racji. Tak naprawdę autorstwo nad komiksem w dużej mierze należy przypisać matce artysty, Guście Lemelman (z domu Mendel), ponieważ to jej wspomnienia są kanwą, na której oparto scenariusz. Autor nie ingerował nadmiernie w opowieść swojej matki, zachowując narrację pierwszoosobową. Ten celowy zabieg sprawia, że czytelnik jeszcze mocniej przeżywa ukazaną historię. Historię pełną dramatów i cierpień.

Album podzielony jest na trzy części. Pierwsza dotyczy okresu lat przedwojennych (1919-1939). Matka rysownika opowiada o swoim trudnym i pełnym pracy dzieciństwie. Prezentuje również całą rodzinę i kontekst społeczno-historyczny okolicy w jakiej przyszło jej mieszkać. W części drugiej Gusta snuje opowieść o strasznych czasach wojny. Matka autora, wraz z całą rodziną mieszkając na terenie Polski południowo-wschodniej, miała okazję obserwować zachowania każdego z okupantów (zarówno sowieckiego jak i niemieckiego). W swych wspomnieniach dotyka również problemu ludności ukraińskiej czy chrześcijańskiej części okolicznych mieszkańców. Trzecią część stanowi epilog prezentujący powojenne losy rodu Mendlów.

Jak już wspomniałem wcześniej, publikacja Wydawnictwa Komiksowego nie jest komiksem sensu stricto. Album skonstruowany jest w formie kroniki rodzinnej. Pierwszoosobowa narracja matki autora zilustrowana jest delikatnymi rysunkami Marina Lemelmana, na co dzień ilustratora książek dla dzieci. Lekkości, pewnego rodzaju ulotności, rysunkom artysty nadają płynne pociągnięcia ołówkiem, doskonale współgrając z nostalgiczną opowieścią starszej kobiety. Autentyzmu całości dodają liczne rekonstrukcje zdjęć rodziny autora i zachowanych dokumentów.

Album zaopatrzony jest przez wydawcę również w kilka dodatków. Wśród nich znalazły się przykładowe tematy do poruszenia przez nauczyciela (album powstał z myślą również o wykorzystaniu go przez szkoły podczas lekcji historii o Holokauście), wywiad z autorem czy notka od tłumacza.

„Córka Mendla” to poruszająca opowieść o dziejach żydowskiej rodziny mieszkającej w niewielkiej miejscowości na krańcach Polski południowo-wschodniej. Groza wojny głęboko odbiła się na jej historii, co autorowi doskonale udało przenieść na karty powieści graficznej. Pierwszoosobowa narracja matki autora, liczne zdjęcia i lekka kreska oddaje nastrojowość opowieści, bardzo silnie oddziałując na wrażliwość czytelnika. „Córka Mendla” to wspaniały album, poruszający do głębi i każący przystanąć chwilę i zastanowić się nad tragicznymi losami ludzkiej jednostki.

Opublikowano: 2013-09-17

Córka Mendla. Wspomnienia

Scenariusz: Martin Lemelman, Gusta Lemelman
Rysunki: Martin Lemelman
Wydanie: I
Data wydania: Czerwiec 2013
Tytuł oryginału: Mendel's Daughter. A Memoir
Rok wydania oryginału: 2007
Wydawca oryginału: Free Press
Tłumaczenie: Wojciech Szot
Druk: czarno-biały
Oprawa: miękka
Format: 200x275 mm
Stron: 240
Cena: 46 zł
Wydawnictwo: Wydawnictwo Komiksowe
ISBN: 978-83-936037-5-6

WASZA OCENA

Brak głosów...

TWOJA OCENA

Zagłosuj!