Recenzja

Uzbrojony Ogród

Paweł Panic, Tadeusz Fułek recenzuje Uzbrojony ogród

"Uzbrojony ogród" Davida B. jest zbiorem trzech niezwykłych baśni dla dorosłych, które stanowią oryginalne spojrzenie na rolę wiary w historii człowieka.

Pierwszy komiks zbioru - "Zamaskowany Prorok" to opowieść o zwykłym farbiarzu, który przez przypadek zostaje uznany za mędrca i staje się duchowym przywódcą sporej liczby ludzi. Władza, jaką w ten sposób zyskuje, stanowi zagrożenie dla kalifa Haruna ar-Raszida (jest to postać historyczna, sprawująca władzę nad Kalifatem Abbasydzkim na przełomie VIII i IX wieku, którą w zachodniej kulturze rozsławiły "Baśnie z tysiąca i jednej nocy"). Kalif jest jedynym, który może przeciwstawić się fanatycznym poplecznikom Zamaskowanego Proroka. Nie znaczy to jednak, że jest postacią bez skazy, wszak jego najwierniejszym sługa to kat...

Druga i trzecia opowieść przenoszą czytelnika do średniowiecznej Europy, konkretnie do Czech doby wojen husyckich. Tytułowy "Uzbrojony ogród" jest opowieścią o praskim kowalu Rohanie, który doznaje objawienia i staje na czele ruchu adamitów. Jako, że ich interesy pokrywają się z taborytami, adamici przystają do nich i wspólnie prowadzą walkę z wojskami cesarskimi. Znaczenie adamitów szybko wzrasta, a Jan Žižka, dowódca wojsk husyckich, upatrując w nich poważnego zagrożenia, decyduje się na krwawe rozwiązanie sprawy. Uzbrojony ogród to upragniony raj, miejsce, które chroni swych mieszkańców, a zabija intruzów. Zwierzęta i ludzie żyją w nim w symbiozie, a ziemskie troski odchodzą na dalszy plan. Czy aby jednak na pewno, czy rzeczywiście ten raj jest czymś więcej niż snem obłąkanego kowala?

Akcja "Zakochanego Bębna" też rozgrywa się podczas wojen husyckich. Tym razem opowieść skupia się na Janie Žižce. Kiedy on ginie, jego zwolennicy robią z jego skóry bęben, który swym brzmieniem rozbudza wolę walki taborytów, a serca ich przeciwników napełnia strachem. Co jednak się stanie, kiedy bęben będzie miał dość grania tylko do walki, a zapragnie dotyku czułych palców pięknej dziewczyny? W dwóch pierwszych opowieściach autor pokazał, jak wielka może być potęga fanatyzmu religijnego - tutaj udowadnia, że może jej się przeciwstawić tylko prawdziwa miłość.

W powyższych opowieściach pełno jest przemocy, niemało nagości, a ludzie, mimo że pragną być jak najbliżej Boga, to w swych czynach coraz bardziej się od Niego oddalają. W klasycznych baśniach krytykowano złych królów i okrutne macochy, tutaj celem ataku stała się religia. Mimo że realia tych opowieści stanowią odległe czasy, bohaterowie sprawiają wrażenie tkwiących w sennych majakach, a same historie mają dużo wspólnego z fantastyką, to są to historie niezwykle aktualne. W średniowieczu brakowało dzieł, które przestrzegałyby ludzi przed zagrożeniami związanymi z fanatyzmem religijnym. David B. stworzył historie, które idealnie mogłoby spełnić takie zadanie.

Integralną część każdego komiksu stanowią ilustracje. O ile jednak w przypadku niejednej fabuły sprawdziłyby się ilustracje wielu rysowników, o tyle strona graficzna "Uzbrojonego ogrodu" po prostu nie mogła wyglądać inaczej. Proste, przesycone symboliką ilustracje, które w najlepszy możliwy sposób oddają ducha i przesłanie opowieści. Ta kreska, mimo że uproszczona, jest jednak bardzo dosadna - rzeczy piękne wprawiają w zachwyt, a obrzydliwe wywołują odrazę. A wszystko utrzymane w odcieniach brązu, które potęgują wrażenie obcowania z wielkim, stworzonym w zamierzchłych czasach, dziełem. Podczas lektury (zwłaszcza "Zamaskowanego Proroka") na myśl przychodzą sceny z "Persepolis", w których pojawiają się wzmianki o historii Persji, bądź rozmowy małej Marji z Bogiem. Nie powinno nikogo to dziwić, gdyż Marjane Satrapi narysowała swoje największe dzieło, będąc pod wpływem stylu właśnie autora "Uzbrojonego ogrodu".

Komiks Davida B. czyta się doskonale. Jest tu wszystko, czego wymagać można od dobrej baśni: niezwykli bohaterowie, wciągająca akcja i przede wszystkim morał. I tak jak baśnie bawią i uczą dzieci od wieków, tak pozostaje mieć nadzieję, że z "Uzbrojonego ogrodu" dojrzały czytelnik wyniesie coś więcej niż tylko rozrywkę.

[Paweł Panic]

„Uzbrojony Ogród” został wydany w Polsce bardzo późno. O wiele za późno. Jego autor – Pierre – Francois Beauchard – ukrywający się pod pseudonimem David B. publikuje już, bez mała, 20 lat. Jest także jednym z założycieli rewolucyjnego francuskiego wydawnictwa L'Association. Przede wszystkim był jednak nauczycielem Marjane Satrapi i to wzorując się na jego stylu i przez niego zachęcana, stworzyła ona swoje najbardziej znane dzieło - „Persepolis”. Dlatego uważam, że za późno zabrano się za wydawanie Davida B. w naszym kraju – może utonąć w nadmiarze mniej lub bardziej wartościowych nowinek, a już na pewno mało kto będzie pamiętać o jego wpływie na komiks europejski. Szkoda by było – przyjrzyjmy się więc „Uzbrojonemu Ogrodowi”, wydanemu przez Kulturę Gniewu, żeby zobaczyć, co takiego ciekawego tkwi w pracach tego autora.

Pierwszą rzeczą, która rzuca się w oczy od razu po otwarciu tego komiksu jest charakterystyczna kreska tego artysty. Dwuwymiarowy układ kadrów wzorowany na średniowiecznych obrazach religijnych, czy ilustracjach w traktatach naukowych, sprawia, że strony są bardzo czytelne, a przy tym niepozbawione uroku. To właśnie tą cechę twórczości Davida B. przejęła później Marjane Satrapi.
Atmosferę stwarza też umiejętnie użyty tusz – różne odcienie brunatnego upodabniają „Zaczarowany Ogród” do starego, nadgryzionego zębem czasu rękopisu.

Jeśli chodzi o zawartość, to dostajemy trzy różne historie, na poły mityczne, na poły historyczne. „Zamaskowany Prorok” opisuje powstanie wielkiego proroka islamskiego o wielkiej mocy, który potęgą przerósł kalifa. „Uzbrojony Ogród”, oraz „Zaczarowany bęben” osadzone są w czasach husyckiej rebelii w Czechach, kiedy wszelakie stronnictwa religijne spierały się o najważniejsze prawdy doktrynalne, nie przebierając w środkach.

Dość gęsta i momentami skomplikowana narracja może zmusić do ponownej lektury, ale kiedy dokładnie wczytamy się w ten komiks przekonamy się, że nie są to proste bajeczki z religią w tle. David B. proponuje nam swoja wizję transcendencji, stara się dojść, gdzie zaczyna się, a gdzie kończy różnica między religią a światem doczesnym. Ukazuje tym samym, jak wielkim obszarem znaczeń i prawd spornych jest każda wiara.

Nawet jeśli nie zechcemy się bawić z autorem w zgłębianie mistycznych tajemnic, to możemy potraktować „Uzbrojony Ogród” jako wyśmienity komiks historyczno-fantastyczny. Większa część historii w nim zawartych pochodzi z kronik, tak więc możemy się dowiedzieć np. że skóra Jana Žižki, dowódcy husyckich taborytów, po jego śmierci została przerobiona na bęben. Natomiast co z tym bębnem się później stało – to dopowiada nam bogata wyobraźnia Davida B.
Łatwo przegapić ten komiks, szczególnie, że Kultura Gniewu wydała go jednym „rzutem” razem z „Panem Naturalnym” Roberta Crumba, którego to nazwisko jest w Polsce o wiele bardziej znane. Nie mam zamiaru porównywać tutaj tych dwóch pozycji, chcę po prostu zwrócić uwagę, że „Uzbrojony Ogród” warto mieć na półce, ponieważ za każdym razem odkryjecie w nim coś innego.

[Tadeusz Fułek]

Opublikowano: 2010-05-09

Uzbrojony ogród

Scenariusz: David B.
Rysunki: David B.
Data wydania: Grudzień 2009
Wydawca oryginału: Futuropolis (L'association)
Druk: kolor
Oprawa: miękka szyto-klejona ze skrzydełkami
Format: B5 extra
Stron: 112
Cena: 35,9 zł.
Wydawnictwo: Kultura Gniewu

WASZA OCENA

Brak głosów...

TWOJA OCENA

Zagłosuj!