Wywiad

"Epizody z Auschwitz" - wywiady

Jak zapatruje się Pan na pomysł prezentacji tematyki Auschwitz i Holokaustu w formie komiksu?

dr Piotr Trojański – historyk, wykładowca akademicki, dydaktyk: Problem ten jest złożony i zależy od formy, jaką komiks przyjmie: tradycyjną lub nowoczesną. W Polsce budzi on jeszcze pewne kontrowersje i obawy, dotyczące na przykład niebezpieczeństwa trywializowania tematu. Wynika to z faktu, iż u nas wciąż jeszcze komiks traktuje się przede wszystkim w kategoriach tradycyjnych, nadając mu głównie konwencję satyryczną lub groteskową. Sytuacja ta prezentuje się zgoła inaczej za granicą, gdzie już od prawie 20 lat (obok tradycyjnej formy) rozwija się nowy gatunek opowieści obrazkowej zwany „graphical novel” (powieść graficzna). Jego głównym założeniem jest odejście od tradycyjnego wizerunku komiksu rozumianego, jako popkulturowe medium poruszające tematy śmieszne, lekkie i przygodowe na rzecz tematów poważnych w sposób realny bądź metaforyczny odwzorowujących rzeczywistość. Warto zauważyć, że początki tego gatunku sztuki komiksowej związane są właśnie z pomysłem prezentacji tematyki Holokaustu w sposób obrazkowy. Opublikowana na przełomie lat 80/90 praca Arta Spiegelmana pt. „Maus”, opowiadająca historię ocalonego z Zagłady Żyda, w sposób nowatorski i oryginalny pokazała, że komiks może poruszać także tematy poważne. Stała się ona inspiracją do powstania kolejnych prac dotykających problemu Auschwitz, takich jak np.: „Josel”, „Poszukiwanie” czy „Ucieczka z Auschwitz”. Dlatego uważam, że także temat Auschwitz i Holokaustu może być prezentowany za pomocą komiksu – opowieści graficznej, która w sposób poważny, rzeczowy i z szacunkiem dla ofiar potraktuje temat.

Czy sądzi Pan, że komiks może być narzędziem edukacji historycznej?

Zdecydowanie tak. Komiks jest środkiem dydaktycznym, który zwłaszcza dzisiaj nabiera szczególnego znaczenia. Żyjemy bowiem w świecie kultury obrazkowej, gdzie tekst – zwłaszcza dla młodego człowieka – przestaje być główną formą komunikacji. Badania pokazują, że obrazkowa forma przekazu lepiej niż tekstowa może informować o różnych procesach historycznych zachodzących we współczesnym świecie. Komiks, poprzez swój prosty przekaz oraz atrakcyjną formę może szybko dotrzeć do stosunkowo szerokiej grupy odbiorców. Dzięki obrazom przekaz emocjonalny może być znacznie głębszy niż w przypadku literatury. Poza tym komiks w przeciwieństwie do podręczników nie przedstawia tylko suchych dat i typologicznych obrazów, lecz pełne emocji, pasji i powszednich trosk życie codzienne ludzi. Lektura komiksu może zainspirować do poszukania odpowiedzi na pytania, które pojawią się po zapoznaniu się z nim, może także zachęcić do przeczytania książki, obejrzenia filmu, wizyty w miejscu pamięci czy nawet podjęcia badań źródłowych.

Jak ocenia Pan ten komiks?

Przede wszystkim chciałbym stwierdzić, że pomysł opracowania komiksu pt. Epizody z Auschwitz. Miłość w cieniu zagłady” uważam za bardzo dobry i na czasie. Cieszę się, że w końcu powstała polska opowieść graficzna poświęcona tej jednej z największych zbrodni XX wieku. Uważam, że publikacja ta nie tylko wychodzi naprzeciw zainteresowaniu szerokiego kręgu odbiorców, ale także może stanowić pewną pomoc w edukacji związanej z Auschwitz i Holokaustem. Zapotrzebowanie na opracowania opowieści graficznej o charakterze edukacyjnym, prezentującej Holokaust z polskiej perspektywy potwierdził bowiem przeprowadzony w zeszłym roku w Polsce pilotaż holenderskiego komiksu pt.: „Poszukiwanie”. I jakkolwiek w przypadku „Epizodów z Auschwitz” uczeń nie jest ani głównym, ani jedynym adresatem, to sądzę, że komiks ten z powodzeniem może być wykorzystany także w szkole. Na jego walory edukacyjne wskazuje choćby obudowa dydaktyczna, na którą składają się teksty naświetlające szerokie tło historyczne wydarzeń przedstawionych w komiksie, opis historii obozu KL Auschwitz oraz słownik pojęć i wykaz literatury. Poza tym warto podkreślić, że autorzy komiksu – stosując zasadę wierności faktom – przywiązali dużą wagę do odtworzenia realiów historycznych panujących w obozie. Temat miłości Edka i Mali oraz relacji między więźniami i esesmanami zaprezentowane zostały w sposób odważny i nieszablonowy. Warto podkreślić, że komiks bez upiększeń i zniekształceń pokazuje sprawy trudne, które często kłócą się z powszechnie przyjętymi wyobrażeniami o życiu w obozie. Dlatego na podstawie komiksu można w klasie przedyskutować wiele kwestii dotyczących relacji międzyludzkich panujących w obozie, pomocy więźniom, możliwości organizacji i powodzenia ucieczek itd. Wszystko to świadczy o jego szczególnych walorach edukacyjnych.

Co radziłby Pan nauczycielom, którzy chcieliby wykorzystać komiks jako pomoc dydaktyczną w pracy z młodzieżą?

Jak już wspomniałem moc oddziaływania komiksu na młodzież jest dzisiaj bardzo duża. Z faktu tego wynikają zarówno pożytki, jak i problemy. Komiks może zatem przezwyciężać pewne postawy społeczne i stereotypy lub je utrwalać; walczyć z mitami, albo je tworzyć; pogłębiać zrozumienie problemu lub je upraszczać. Dlatego nie można pozostawiać ucznia sam na sam z komiksem historycznym. Zadaniem nauczyciela powinno być przede wszystkim zweryfikowanie komiksowej informacji oraz naświetlenie jej tła historycznego. Wskazanie, czy historia przedstawiona w komiksie jest historią prawdziwą, typową czy też może fikcyjną. Jeżeli jest ona autentyczna (tak jak w przypadku omawianego komiksu), to należy umiejscowić ją w szerszym kontekście, odnosząc do innych podobnych wydarzeń. Pracując z komiksem należy opracować zestaw ćwiczeń oraz tematów do dyskusji, które zostaną omówione po jego lekturze. Warto, by uczniowie przed przystąpieniem do pracy z komiksem „Epizody z Auschwitz” zapoznali się chociaż w zarysie z Holokaustem i historią obozu. Można to zrobić w szkole lub najlepiej podczas wizyty w Miejscu Pamięci Auschwitz. Wtedy dyskusja na temat Auschwitz będzie o wiele bardziej bogatsza i rzeczowa.

Opublikowano: 2009-05-21

Strona
<<   3 z 4 >>